Thứ Sáu, 26 tháng 12, 2014

TIẾNG VIỆT TRONG THỜI ĐẠI SỐ

Tiếng Việt trong thời đại số

Thế giới internet bùng nổ vào thập niên 90 của thế kỷ trước, con người chế ra các sản phẩm phần mềm trên máy tính cho mọi người dùng sử dụng để gởi nhắn tin như Yahoo Messenger (YM), American Online (AIM), Hotmail Messenger (HM), ICQ...Thời đó đi ra các tiệm internet tại Việt Nam là thấy các bạn trẻ mỗi người ngồi trước một máy tính với cái Yahoo Messenger được bật lên.  Gởi đi một tin nhắn xong rồi ngồi chờ một chặp cho đầu bên kia gởi lai tin hồi âm (cái thời đại số rùa bò 32 - 54kpb), đọc xong tin nhắn rồi xụ mặt, buồn hay mĩm cười, nhoẽn miệng hoặc ôm bụng cười nắc nẻ.  Thiên hạ ai mà không biết đi ngang qua nhìn thấy chắc nghĩ bụng đúng là mấy cái đứa này mát dây hay bị hâm, tự nhiên không cái khóc, thoắt cái cười một mình.  Nó còn nhiều chuyện dỡ khóc dỡ cười xảy ra nữa, có một số người không rành về máy vi tính, vào tiệm internet bật YM lên chat xong rồi đứng lên trả tiền đi về mà quên log out ra, thế là vô tình có ai đó vào tiệm mướn máy đó rồi đọc được hết các tin nhắn.  Họ chơi ác bèn tiếp tục gởi các tin nhắn tầm bậy tầm bạ cho phía bên kia, thế là bên kia hiểu lầm bên này và gây ra một trận chiến vô tiền khoáng hậu vì họa từ đâu bay tới.

Sau thời kỳ đó là đến kỷ nguyên của điện thoại di động và dịch vụ gởi và nhắn tin.  Cái dịch vụ gởi và nhắn tin này đầu tiên là qua Pager (máy nhắn tin), dân làm business hay dân chơi thời đó đi đâu cũng đeo kè kè cái máy nhỏ như hộp diêm quẹt có một màn hình nhỏ xíu, nó hay được đeo vào bên  hông sợi dây nịt, lâu lâu rút ra xem có ai gởi tin nhắn cho mình không.  Vào quán cafe uống nước thì móc cái máy ra để lên trên bàn, mỗi lần có tin nhắn tới là máy nó rung lên và nhảy như là cóc nhảy, nhưng lúc đó là hảnh diện lắm rồi, có điều sau khi nhận được tin nhắn xong người nhận lại phải đi ra gọi điện thoại lên tổng đài điện thoại để nghe tin nhắn lại chứ tin nhắn nó không hiện ra trực tiếp trong máy nhắn tin.  Đây cũng là dịp cho mấy anh, mấy ông tán và buôn chuyện với mấy cô trực tổng đài để làm quen.  Mà giọng của mấy cô trực ở tổng đài này thì thiệt là ngọt như mía lùi.  Nhiều câu chuyện tình cũng từ đây mà phát xuất ra. 

Nói về điện thoại di động, thời đầu tiên của điện thoại di động là những cục gạch to tổ bố ai mà ai thường xem phim Hong Kong còn nhớ mấy dân gangster của hội Tam Hoàng đeo kính râm đen, bận veston đen tay cầm cục gạch với cái ăng ten dài là ngầu phải biết.  Còn dân làm business thì luôn có phụ tá tay cầm cái cục gạch chạy theo sau, khi có ai gọi tới thì đưa cục gạch cho ông chủ lớn để ổng trả lời.  Mà đó chỉ là trong phim Hong Kong thôi hay các nước tư bản đang dãy chết, còn Việt Nam thì hoàn toàn hông thấy  hay là chưa thấy loại phone cục gạch này xuất hiện vào thời gian đó.  Cái cục gạch đó cũng có nhiều chức năng lắm, nó được dùng như vũ khí bảo vệ hay giận ai thì dùng để đâm hay ném cục gạch đó vào kẻ địch là ôi thôi máu me tuôn rơi xối xả.  Đó là thời của Motorola phone và cũng chỉ có dân giàu thứ thiệt mới dám xài hay cầm cục gạch đó thôi.  Thời nay mà có cục gạch này dùng để chặn giấy cũng là sang vì nó giờ là hàng độc, hàng hiếm, hàng chỉ còn có thấy được trong các viện bảo tàng công nghệ mà thôi.

Nokia, Ericsson là hai công ty Châu Âu đi tiên phong đầu tiên cho ra các loại phone nhỏ cầm vừa tay.  Ai thời đó mà có được một chú phone Nokia màn hình trắng đen chỉ đủ hiện ra dãy số điện thoại thôi cũng là ngon lắm rồi.  Mấy cô còn thích hơn nữa vì nó vừa đủ gọn để nhét vào túi quần tây rất cạn của mấy cô mà.   Dần dần công nghệ tiên tiến lên thì phone có thêm chức năng gởi và nhắn tin trên điện thoại di động, nhạc chuông hay và còn có game trong phone để giải trí trong văn phòng.  Gởi message hay gọi điện thoại thì tốn tiền dựa theo số lần gởi tin nhắn hay gọi ra, thế là có màn nhá máy và chờ máy đầu bên kia gọi lại để tránh bị tốn tiền, bạn bè tốt là đây, mày trả tiền dùm tao hén, bạn bè mà thôi giúp nhau đi.  Nếu ai đang yêu nhau thì người phải thiệt thòi nhất là mấy anh vì phải chứng tỏ mình gallant cho đúng nghĩa gentlement thứ thiệt - l'amour de l'argent  (love is money).

Nhắn tin là một chức năng thật tiện lợi, nó giúp cho biết bao nhiêu người thay vì phải gọi điện thoại, chờ bên kia bắt phone và chỉ nói đúng một câu cần nói thì giờ đây chỉ cần gởi môt tin nhắn ra là chắc chắn người đầu kia sẽ nhận được thôi.  Nó được coi là một chức năng tuyệt vời mang đến cho mọi người.  Ai đó đã và đang yêu chắc hẳn trong đời cũng từng có lúc nằm lăn nằm lóc trên giường nhắn tin qua, nhắn tin lại rồi cười há há hay cười tủm tỉm một mình.  Cũng có lúc đọc tin xong thì lại thở dài ra não ruột, chán chường vứt cái phone nằm lăn lóc sang một bên.  Cũng có lúc nằm để cái phone kế bên cạnh hay để một chổ nào đó mà tay mình có thể với tới bất cứ lúc nào, hể cái phone nó nhúc nhích kêu lên là nhào tới chụp lên mở ra coi liền.  Cái phone nó dính và đeo theo mình như hình với bóng  ngoài trừ việc đi tắm.  Còn với vợ chồng thì tin nhắn là cách tiện nhất để nhắn tin gởi cho vợ hôm nay không về nhà ăn cơm mà khỏi nghe mấy cái chuyện con cái hay bị càm ràm thêm khổ đầu và nhức tai.

Trong thời kỳ đầu, tất cả các phone sản xuất ra khi về đến Việt Nam đều không có gắn font chữ tiếng Việt nên khi gởi và nhắn tin đều không có dấu.  Người gởi và người nhận đều tự bỏ dấu vào các tin nhắn và tự đọc tự hiểu lấy. Thế là có nhiều chuyện dỡ khóc dỡ cười vì những tin nhắn không dấu và cơm không lành canh không ngọt đã xảy ra như trường hợp dưới đây:

- Con anh no hu qua, tron hoc bo di choi do
- Em la con di
- Sao anh an noi vo hoc vay
- Tai sao chui em la con di
Nhắn tin xong chồng về nhà thấy vợ đã dắt con về bên Ngoại vì cái tin nhắn của anh chồng và cách bỏ dấu trời ơi của người vợ.

Cô vợ nhắn tin chồng như sau:
- Co ve an com khong cho
- Sao co chui toi la cho
Chờ thành chó, rõ là khổ cho tiếng Việt không dấu.

Con gái gởi tin nhắn cho mẹ
- Con co mang roi me
- Con oi, con co mang luc nao
- Con moi biet do me
- Troi oi, con oi la con.  Con lam xau ho gia dinh minh roi
- ???
Từ cái mạng internet mà nghĩ thành con gái đang mang thai

Cặp trai gái hẹn nhau tại một quán cà phê, cô gái chờ hoài vẫn chưa thấy bạn trai tới và nhận được một tin nhắn
- Em oi, dang mua qua khong toi kip
Lúc sau anh bạn trai tới trên tay không có gì
- Quà em đâu, cô bạn gái hỏi?
- Anh đâu có nói mua quà cho em đâu,
- Thì anh nhắn tin vậy mà
- Anh nhắn tin nói mưa quá không tới kịp mà

Đối với giới trẻ thì nhắn tin 1 chữ cũng tốn tiền vì vậy để có thể gởi được nhiều ý hơn trong một tin nhắn thì họ bắt đầu phát minh ra cách viết tắt dạng như tốc ký nhưng không phải là tốc ký của dân chuyên đánh máy trong tòa án ngày xưa.  Như thế là hình thành một loại dạng chữ viết hay ngôn ngữ nhắn tin mới, có một số người còn gọi là teencode.  Ngôn ngữ viết tiếng Việt này giờ đây đã áp dụng tràn lan trên các Facebook của các bạn ở vị thành niên, nếu vào mà không biết lại tưởng là vào trang web của 3 nước Baltic là Estonia, Latvia hay Lithuanian.

Dạng những câu kiểu như thế này:
- 4o m0j. chuy3^n. cu* th3^? d0^? xu0^g d4^u` mjnh` th3^ n4j`. CHg? thi3^t s0^g nu*4~. N4o` thj` m4^t kon p4n th4^n..... ruy` thj cu*? ruy` thj` du? c4c thu* chuy3^n. O^g gja` thj` suo6t ngay` b4(t mjnh` f4j? th3^ n4j` th3^ no. th3^ kja
- (Sao mọi chuyện cứ thế đổ xuống đầu mình thế này.  Chẳng thiết sống nữa.  Nào thì mất công bần thần ...rồi thi cử rồi thì đủ các thứ chuyện.  Ông già thì suốt ngày bắt mình phải thế này thế nọ thế kia.)

Hay như
- Kh0c ch0 wen đy những fiên muộn, kh0c jzòy pík đâu mìn lại pình tĩnh lại, suy nghỹ zề kái đìu màk mìn kần phải suy nghỹ.  Đôy khy mìn thík cho`y mưa kjn khủn, màk seo khy kơn đau ập tớy tớ hok mún mua nu~a.
- (Khóc cho quên đi những phiền muộn, khóc rồi biết đâu mình lại bình tĩnh lại, suy nghĩ về cái điều mà mình cần phải suy nghĩ.  Đôi khi mình thích trời mưa kinh khủng, mà sao khi không đâu ập tới tớ hông muốn mưa nữa)

Hoàn toàn không có bất kỳ một quy tắc nào có thể áp dụng cho cách viết này. Không ngữ pháp, không chính tả, cũng không phải là quy tắc của tốc ký. Chỉ cần ai đó nghĩ ra và viết thế rồi một truyền thành mười, ai càng viết khó hiểu, khó đọc thì càng được các bạn trẻ thích và áp dụng rồi tạo ra riêng cho mình một cái riêng của mình.  Tuy nhiên lối viết trên rất thịnh hành hiện nay và được các giới thanh niên áp dụng rất nhiều trong tin nhắn.

Không biết sau cái vụ nghĩ ra chuyện viết tắt, chế chữ và cách viết trộn chữ và số vào với nhau thì các bạn trẻ ngày nay và trong tương lai còn nghĩ ra thêm trò gì cho tiếng Việt vốn đã rất phong phú mà chúng ta đang hiện có.  Không nói và bình luận hoặc phê phán về trào lưu viết và cách viết tắt và chế chữ này vì ngay cả từ thời khi còn chưa có điện thoại di động hay dịch vụ nhắn gởi tin thì chúng ta những người sinh ra và lớn lên vào thập niên 80 trở về trước, những người đã một thời ngồi trên ghế nhà trường đã cũng có lối viết tắt đại khái như vậy để viết bài cho lẹ, cho nhanh khi nghe thầy cô giáo giảng bài, việc chèn thêm chữ tiếng Anh, tiếng Pháp, công thức hóa học và số như if (nếu), of (của), H20 (nước), Fe (sắt), F (ph), kg (không), nhg (những)...có ai dám khẳng định rằng mình chưa bao giờ viết tắt, dùng hay chế chữ để riêng cho mình hiểu khi viết nhanh.

Có người cho đây là cách phá hoại nền tảng ngôn ngữ tiếng Việt, có người lại cho rằng đây là một biến thể và phát triển theo sự phát triển của thời đại số vì tiếng Việt ngày nay đã nhận và du nhập nhiều từ ngữ từ tiếng nước ngoài vào thành từ ngữ chung trong ngôn ngữ tiếng Việt.  Một lần nữa, những việc phân tích và giảng giải sự việc này là dành cho các nhà ngôn ngữ học, tôi chỉ muốn đưa ra cho mọi người thấy đây là trào lưu không cản được của giới trẻ Việt Nam trong thời đại số về cách viết tiếng Việt hàng ngày khi nhắn và gởi tin.  Có điều khi tôi đọc 1 câu văn đại loại như thế của các bạn trẻ, thay vì hiểu liền ngay tức khắc thì đôi khi tôi mất 3 đến 5 phút để giải mã nó.  Khâm phục cách các bạn trẻ ngày nay với cách viết quá sáng tạo và đôi lúc cũng bực mình vì cái lối viết phá chữ tiếng Việt của các bạn.

San Diego
TTL - Oct 2014

Notes:  
Các ví dụ trong đây là dựa vào internet để dùng làm ví dụ và bổ sung cho bài viết .  Vì không biết tác giả chính là ai nên tôi phải dùng chữ sưu tầm và internet, xin vui lòng bỏ qua.

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét